Natuurpunt laat in 2025 en 2026 natuurherstelwerken uitvoeren in de omgeving van de Broekkantstraat in Paal (Beringen), en de St-Lutgardisstraat, Paalstraat en Ashoekstraat in Lummen.
Landschapsherstel
Deze omgeving bestond vroeger uit een open landschap met hooilanden, heide, vennen en akkers.
Om de hooilanden te kunnen bewerken werden de beken in het verleden alsmaar verder uitgediept en werden drainagegrachten gegraven. Toen deze landbouwactiviteiten niet meer rendabel waren, werd het gras niet meer gemaaid. Sommige hooilanden begroeiden met struiken en bomen en de typische planten en dieren van graslanden verdwenen. Vanaf de jaren '70 werden sommige percelen gebruikt voor recreatie en werden kunstmatige vijvers aangelegd en weekendverblijven opgetrokken.
Natuurpunt wil nu een deel van dit historisch waardevolle landschap herstellen.
Veen en klimaat
In de Vallei van de Zwarte Beek is een eeuwenoud, uniek veenpakket aanwezig. Veengrond is een natte, sponsachtige grondsoort die werd gevormd door afgestorven planten in moerassen en later bewaard bleef onder natte, zuurstofarme omstandigheden. Op duizenden jaren tijd werden op die manier enorme hoeveelheden koolstof opgeslagen in het veen.
Door de sterke ontwatering verdroogt deze veengrond. Blootstelling aan zuurstof zorgt ervoor dat het veen onomkeerbaar wordt afgebroken, waarbij de opgeslagen koolstof terug vrijkomt in de vorm van CO2, ons welbekende broeikasgas.
Veengebieden werken bovendien als een spons en kunnen door hun bijzondere structuur enorme hoeveelheden water vasthouden. In periodes van droogte geven ze dit water vertraagd terug af. Zo helpen ze overstromingen en droogtes te voorkomen.
Veen is dus van cruciaal belang voor de opslag van water en koolstof. Daarom is het heel belangrijk dat de veenbodems niet meer verder kunnen uitdrogen en dat de natuurgebieden terug meer water kunnen vasthouden. Hiervoor is het nodig dat het oorspronkelijke grondwaterpeil hersteld wordt en het water zo lang mogelijk in de bodem blijft zitten, zowel in de winter als in de zomer.
Maatregelen voor natuur én mens
Met dit project wil Natuurpunt het veen beschermen en de biodiversiteit verhogen:
- Herstel van hooilanden en open landschap: om de oorspronkelijke, bloemrijke hooilanden terug te kunnen maaien, worden bomen en struiken verwijderd. Zo herstellen we het open landschap en zorgen we voor meer leefgebied voor zeldzame dieren- en plantensoorten zoals watersnip, blauwborst en moerassprinkhaan.
- Herstel van hydrologie: om te zorgen dat het eeuwenoude veen zijn sponswerking kan behouden, worden drainagegrachten en greppels - die volledig op percelen van Natuurpunt liggen - gedempt. Ook kunstmatige vijvers worden gedempt en natuurvreemde materialen (zoals restanten van weekendverblijven) worden uit het natuurgebied verwijderd.
- Herstel van heide en een ven: om te voorkomen dat de waterplas op de voormalige Gestelse heide langzaam verlandt, zal het slib en de begroeiing op de oevers worden verwijderd. Zo creëren we een glooiende open plek waarbij het ven mooi aansluit op de hoger gelegen heide. Deze geleidelijke overgang van nat naar droog zorgt voor unieke omstandigheden die veel zeldzame dieren en planten nodig hebben om te kunnen overleven.
- Verbetering van beheerontsluitingen: om al het maaisel te kunnen afvoeren, worden de beheerwegen verbeterd. We onderzoeken ook de mogelijkheden voor een innovatief, drijvend maaiseldepot.
Timing en hinder
De werken zijn gepland vanaf augustus 2025 en worden verder gezet in de zomer van 2026. In e broedperiode voor de vogels worden er geen werken uitgevoerd.
Wandelaars en fietsers kunnen hinder ondervinden tijdens de werken. We doen ons uiterste best om dit tot een minimum te beperken.
Tijdens de werkzaamheden zal het landschap er even niet mooi uit zien, maar we nodigen jullie graag uit om over enkele jaren terug te komen kijken naar de resultaten!
Deze inrichtingswerken worden mogelijk gemaakt dankzij steun van de Vlaamse overheid, het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) en Candriam.
Wil je zelf meehelpen aan natuurherstel in de vallei van de Zwarte Beek?
Neem dan contact op met de lokale afdeling:
Natuurpunt Beringen
