Landschapshistoriek
De omgeving van de Heesbossen werd in de 19 de eeuw Heeser Heyde genoemd en bestond uit een kleine boskern (Prinsen Bosch) met daarrond een overwegend open landschap van heide en duinen met houtkanten, kleine bosjes, akkers en vennen. Tegen de Zwarte beeklagen voornamelijk vochtige hooilanden.
Deze waardevolle biotopen lagen op een overgang van kurkdroge zandbodems naar kletsnatte veenbodems.
Deze open vegetatie op de overgang van nat naar droog en voedselarme naar voedselrijkere bodems zorgt voor unieke omstandigheden die veel zeldzame dieren en planten nodig hebben om te kunnen overleven.
De huidige biodiversiteitscrisis die versterkt wordt door de klimaatverstoring verplicht ons om deze kwetsbare soorten beter te beschermen.
Landschapswijzigingen en -herstel
Om de hooilanden te kunnen bewerken werden vanaf de 20 ste eeuw steeds diepere drainagegrachten gegraven. Vanaf de jaren 1970 waren deze landbouwactiviteiten minder rendabel en werd het gras niet meer gemaaid. Vele hooilanden kwamen braak te liggen en begroeiden met struiken en bomen.
De Heeser Heyde werd grotendeels beplant met naaldbomen voor de mijnindustrie en vele houtkanten werden gerooid. Door de aanplantingen verdween niet alleen heidebiotoop, maar ook een belangrijk deel van het infiltratiewater.
Natuurbeheerplan van de Vallei van de Zwarte Beek.
In het kader van het Natuurbeheerplan van de Vallei van de Zwarte beek gaat Natuurpunt enkele elementen van dit historisch waardevolle beekdallandschap herstellen.
Maatregelen voor natuur én mens
Om het eeuwenoude veen te beschermen zullen we heel wat drainagegrachten dempen. De bomen en struiken op historische graslanden worden verwijderd, zodat deze volgend jaar terug gemaaid kunnen worden. Alle natuurvreemde elementen die we tegen komen worden uit het natuurgebied verwijderd.
190% van de kwetsbare en met uitsterven bedreigde fauna en flora in Vlaanderen heeft nood aan kwalitatieve open vegetaties (heide, moeras, graslanden).
In het naaldbos verwijderen we een deel van de dennen, ten voordele van de inheemse boomsoorten.
Aan de randen van het bos zetten we het loofhout in hakhout, om een meer geleidelijke overgang te maken tussen bos en heide.
Nabij het wandelpad realiseren we een nieuwe houtkant als klein landschapselement.
Een deel van het naaldbos vormen we om naar heidebiotopen. De bomen worden verwijderd en de humuslaag zal afgeplagd worden. Daarna plaatsen we een begrazingsraster om deze heide op termijn te kunnen begrazen met dieren.
We planten een nieuw bos vlak tegen het historische Prinsen Bosch, om deze oude boskern verder te versterken.
Al deze werken zullen zorgen voor een betere thuis voor honderden planten- en diersoorten, waaronder zeldzame soorten zoals de Watersnip en Blauwborst op het veen en warmteminnende soorten zoals de levendbarende hagedis, zandbijtjes en Boompieper op het zand.
Als de werken uitgevoerd zijn bieden we de wandelaar een gevarieerd en natuurlijker
landschap vol kleuren en geuren.
Klimaat
Veengrond is een natte, sponsachtige grondsoort die werd gevormd door afgestorven planten in moerassen die zich opstapelden onder natte, zuurstofarme omstandigheden.
Op duizenden jaren tijd werden op die manier gigantische hoeveelheden koolstof opgeslagen in deze grond. Voor het ontginnen van de hooilanden in de 20ste eeuw werden grachten gegraven waardoor het veen uitdroogde en de koolstof terug in de atmosfeer terecht kwam in de vorm van CO2, ons welbekende broeikasgas.
Veengebieden werken ook als een spons en kunnen enorme hoeveelheden water vasthouden. In periodes van droogte geven ze dit water vertraagd terug af. Ze helpen dus om overstromingen en droogtes te voorkomen en dragen bij aan een gezonde bodem en betere luchtkwaliteit.
Vandaag is het dus heel belangrijk dat deze veenbodems niet meer verder uitdrogen en dat de natuurgebieden terug natter worden. Hiervoor is het nodig dat de oorspronkelijke grondwaterstanden terug hersteld worden en het water zo lang mogelijk in de bodem blijft zitten, zowel in de zomer als in de winter.
Als we alle voorziene maatregelen kunnen uitvoeren realiseren we een vermeden uitstoot van 90 ton CO2 * per jaar.
Enkele cijfers
* Dit is evenveel als de gemiddelde uitstoot van 50 personenwagens per jaar (750.000km)
- Oppervlakte natuurherstel: 12 hectare
- Omvorming van naalhoutplantages en verboste hooilanden naar open vegetaties: 5,8 hectare
- Bosaanplant: 3,4 hectare
- Vermeden CO 2 -uitstoot door bescherming van het veen: 90 ton per jaar. Op tien jaar dus 900 ton CO2.
- Geraamde kostprijs van de werken: 250.000€
Timing en Hinder
De bedoeling is om het landschap en de natuur zo goed mogelijk te herstellen en daarna ‘tot rust' te brengen. De werken zijn ten vroegste gepland vanaf 1 augustus 2025.
In de broedperiode voor de vogels worden er geen werken uitgevoerd.
Wandelaars kunnen mogelijk hinder ondervinden tijdens de werken. Tijdens de werkzaamheden, die te vergelijken zijn met de verbouwing van een huis, zal het landschap er een tijdje niet mooi uitzien...
Maar we nodigen jullie graag uit om over enkele jaren terug te komen kijken naar de resultaten!
